Geschiedenis van de rondstraler

Als u het vandaag over radiant luidsprekersystemen heeft, vallen u als deskundige Hi-Fi liefhebber namen op als Duevel, Mundus, Visaton en ik durf het haast niet te hopen, BacKustic.

Allemaal zijn dit zeer jonge bedrijven. Men zou kunnen denken dat omnidirectionele luidsprekers pas in het recente verleden zijn ontwikkeld. Dit is echter niet het geval, verre van dat. De ontwikkeling van rondstralende luidsprekersysteem vond al plaats in de duistere jaren van het derde rijk.

In die tijd was propaganda het belangrijkste wapen van het Hitler regime. Omdat in die tijd de massamediale omroep nog in de kinderschoenen stond, en er nog bijna geen TV’s waren, werd de bevolking door politieke redevoeringen tijdens massale demonstraties gemanipuleerd. Er ontstond behoefte aan technische hulpmiddelen, die het gesproken woord luid en verstaanbaar door een ieder, konden weergeven. Deze uidaging werd aangegaan door de firma Telefunken, en zij ontwikkelde apparaten voor geluidsweergave voor grote vlakten. Daaronder viel ook de Telefunken „Pilzlautsprecher“, een rechte rondstraler, die voor het eerst op 1 mei 1934 bij een massale voorlichtingsbijeenkomst op het Tempelhofer Feld werd ingezet.

Hier volgt een fragment uit de Brockhaus in 1935 over het onderwerp luidspreker:

“Bij grote massale voorlichtingsbijeenkomsten is als nadeel van de voormalige luidsprekerconstructies gebleken dat de geluidsgolven een te smalle bundeling hadden. Dit nadeel werd met de in 1933 door Telefunken ontwikkelde Pilzlautsprecher vermeden. Deze bestaat uit twee in elkaar gemonteerde, naar boven open, trechters met een nauwkeurig berekende vorm, die de geluidsgolven naar alle kanten toe gelijkmatig verdelen. Onderaan bevindt zich het aandrijfsysteem. Net zoals bij hoog opgehangen lampen, die het licht in de wijde omtrek naar beneden toe verspreiden, bereiken de geluidsgolven met de gewenste reikwijdte de bodem. De reikwijdte van een dergelijke luidspreker is beperkt. Maar het geluidsveld wordt aangevuld door een zelfde luidspreker een stukje verderop. Beide geluidsvelden storen elkaar niet, maar vormen een gelijkmatig geheel. Dergelijke luidsprekers werden voor de eerste keer in grote aantallen op 1 mei 1933 op het Tempelhofer Feld toegepast.”

De concurrentie werd wakker, en in 1935 bracht de Firma Körting de Ampellautsprecher en in 1936 Becker & Co. de Lautklinger op de markt. Ook andere bedrijven zoals Siemens en Lorenz beproefden hier hun geluk, maar Telefunken was en bleef de marktleider.

Na de ineenstorting van het derde rijk werd het stil rond deze techniek en zij raakte min of meer in de vergetelheid. Ook de opkomst van de stereotechniek in de zestiger jaren veranderde daaraan niets. Hoewel het zinvol was geweest om hier rondstralers in te zetten, bleef men vasthouden aan de conventionele bouwwijze van luidsprekerboxen en deze ingeslagen weg werd tot op heden niet verlaten.

Om auteursrechtelijke redenen werd ons helaas verboden te verwijzen naar de persoon waaraan wij de verder ontwikkeling van de akoestische rondstralers te danken hebben.